Typisch
Laatst zag ik Rayen Panday in een try-out voor zijn nieuwe show Trigger. Hij had het daarin over cultuur en vroeg de zaal naar het “typisch Nederlandse”. Stilte. Zoals er overigens vaak een stilte valt in Boxmeer als er een vraag komt vanaf het podium. Alsof de mensen moeten bekomen van het idee dat theater levend is.
Mooi vind ik dat, die bedachtzaamheid en mooi vind ik ook het daaropvolgende vakmanschap: laat ‘m vallen. Wacht. Er volgt altijd reactie.
Soms zeg ik iets. Meestal hoop ik dat een ander dat doet. In dit geval hoop ik het zelfs met een lading: “Zeg iets positiefs! Zeg iets positiefs!” Helaas. Het hardst gegeven antwoord is al snel: “zeiken”. Al mompelt er ook iemand “stroopwafels”, de held. Rayen haakt in het op zeiken en dat snap ik. Het is zo. We zijn er meesterlijk in. Vanuit de zaal krijgt de cabaretier zelfs, hoewel subtieler geformuleerd, het etiket van beroepszeikerd opgeplakt. Nou zou ik Rayen daar nooit van betichten, maar in algemene zin is er een kern van waarheid. Al zou beroepsobserveerder beter zijn.
In de geschiedenis van het cabaret is het geen zeiken maar op z'n sjeik ‘nivelleren’ en de uitdrukking die daarbij hoort is dat je niet met je bolletje boven het maaiveld uit moet komen. Wij Nederlanders houden daar niet van.
Wim Kan, de uitvinder van de oudejaarsconferences (over typisch Nederlands gesproken), nivelleerde in zijn show alle politieke hoofden weer netjes onder het koren en maakte het tot een publiekelijk geliefd gebruik. Paradoxaal genoeg waren politici beledigd als hij hun koppie oversloeg. Dan deed je er niet toe. Rare jongens, die Nederlanders. Gelukkig hebben ze cabaretiers.
Speellijst Rayen Panday • rayenpanday.nl
Foto van Youtube bij een fragment uit de voorstelling Niet Verder Vertellen (2018) • Hele show te zien op Netflix
